Jednym z najważniejszych wyborów dla gimnazjalisty jest odpowiedni wybór szkoły ponadgimnazjalnej, a co za tym idzie – wybór zawodu. Rodzice często nie zdają sobie sprawy z tego, że wychowując dziecko, wspierając jego rozwój, jednocześnie inwestują w jego przyszłość, karierę edukacyjno - zawodową i osiągniecie sukcesu.

Z badań przeprowadzonych przez panie: A. Paszkowską – Rogacz i E. Wojtowicz wynika, że młodzi ludzie często wybierają kolejną szkołę w ostatniej chwili, pod presją kolegów, zbliżających się terminów rekrutacyjnych, wykorzystując przy tym zdawkowe, niepełne informacje. Takie szybkie wybory przeważnie nie trafiają w ich preferencje i predyspozycje zawodowe, co może skończyć się frustracją z powodu źle wybranej szkoły czy zawodu.

Nie jest łatwo podjąć decyzję o swojej przyszłości, jeśli nie jest ona powiązana z pewną wiedzą o sobie i o współczesnym rynku edukacyjno-zawodowym.

Zacząć należy od odkrycia własnego potencjału, na który składa się wiele czynników, warto je przeanalizować.

Zainteresowania, czyli trwała, ukierunkowana aktywność poznawcza obserwowana u dziecka, która może przerodzić się w pasję.

Zdolności / uzdolnienia analizujemy jako pewną sprawność do wykonywania czynności lub możliwości, dzięki którym człowiek zdobywa wiadomości, umiejętności, sprawności. Wyróżnia się - zdolności ogólne, do których zalicza się inteligencję, spostrzegawczość, wyuczalność, wyobraźnię, zręczność, oraz zdolności specjalne, ukierunkowane przedmiotowo, np. językowe, matematyczne, muzyczne, plastyczne, techniczne czy sportowe.

Zdolności stanowią te różnice między ludźmi, które decydują o niejednakowych rezultatach w uczeniu się i działaniu przy jednakowej motywacji i uprzednim przygotowywaniu. Umiejętności - rozumiane jako „gotowość do świadomego działania, oparta na wiedzy oraz konkretnym ruchowym opanowaniu określonych czynności z możliwością dostosowania ich do zmiennych warunków” Wg (E. Goźlinska)

Można wyróżnić:

• umiejętności ponadzawodowe (np. umiejętności komunikacyjne, radzenie sobie ze stresem, wyszukiwanie informacji, zarządzanie czasem, planowanie) oraz umiejętności zawodowe (związane z konkretnym zawodem).

Wartości z kolei są przewodnikiem w kształtowaniu postaw człowieka w stosunku do wydarzeń, zjawisk, przedmiotów i ludzi. Wartości należą do podstawowych ludzkich przekonań. Są źródłem motywacji i osobistych standardów działania w danej dziedzinie, świadomym wyobrażeniem tego, co jest godne pożądania, na zdobyciu czego człowiekowi najbardziej zależy. Zazwyczaj wartości nie funkcjonują pojedynczo, lecz w świadomości ludzi tworzą określone układy, co prowadzi do utworzenia się indywidualnego systemu wartości.

Temperament jest to zespół względnie stałych cech, takich jak: tempo procesów psychicznych, pobudliwość, siła i szybkość reagowania, dotyczy głównie emocji i czynności ruchowych przejawiających się w różnych formach działania jednostki (m. in. w aktywności, podatności na zmęczenie, odporności na stres, stałości uczuć). Cechy temperamentu uzależnione są od odziedziczonych i wrodzonych właściwości układu nerwowego i tylko w nieznacznym stopniu są podatne na wpływy otoczenia. Przykład: Jedni potrafią długo wykonywać monotonne zajęcie, nie odczuwając znużenia, innych po minucie dopada zniecierpliwienie i zniechęcenie

Cechy charakteru - względnie trwałe właściwości postępowania człowieka, w których wyraża się jego stosunek do innych ludzi, do samego siebie, do własnego działania (Słownik psychologiczny, red. W. Szewczuk). O ile cechy temperamentu są uwarunkowane czynnikami genetycznymi i raczej nie ulegają modyfikacji, o tyle cechy psychiczne składające się na charakter można kształtować. Właściwości charakteru możemy określić poprzez samoobserwację, czyli analizę stosunku, jaki mamy do siebie, szkoły, innych ludzi i rzeczy. Możliwości intelektualne - tu należy wziąć pod uwagę to, jak dziecko się uczy, jakie ma zasoby wiedzy i umiejętności, jakie osiąga wyniki w nauce, czy jego możliwości intelektualne są adekwatne do wymagań stawianych przez wybraną szkołę?

Stan zdrowia – jest on bardzo ważny przy wyborze zawodu - o możliwości wykonywania danego zawodu decyduje lekarz medycyny pracy.

Na wybory dziecka wpływ mają również czynniki zewnętrzne jak:

rodzice - doświadczenia zawodowe rodziców, tradycje zawodowe w rodzinie, wartości preferowane przez rodziców, ich aspiracje życiowe/zawodowe, postawy i nastawienie do rzeczywistości to te czynniki, które niejednokrotnie rzutują na to, co myślą, co mówią i na co decydują się uczniowie. To właśnie rodzice w sposób świadomy, bądź nieświadomy, przekazują informacje swoim dzieciom przez pryzmat swojej wiedzy i własnych doświadczeń

szkoła – kompetencje szkoły w zakresie doradztwa zawodowego, a przy tym współpraca z rodzicami

rówieśnicy, przyjaciele - na wybory młodych ludzi, z racji specyfiki wieku niezwykle duży wpływ ma grupa rówieśnicza. Zdarza się, że młodzież pod presją grupy podejmuje nieprzemyślane do końca decyzje

rynek edukacyjny i rynek pracy - są to czynniki, które
w sposób niezwykle istotny wpływają na możliwość odnalezienia się młodych ludzi na rynku pracy. Przy wyborze ścieżki kształcenia należy zwrócić uwagą na to, czy oferta edukacyjna danego regionu odpowiada na potrzeby lokalnego rynku pracy.

Jak zatem wspierać dziecko w wyborze zawodu?

Pierwszym źródłem informacji o zainteresowaniach dziecka są dziecięce zabawy. Rodzic może obserwować swoje dziecko, rozmawiać z nim, przyglądać się temu, w których obszarach lub zajęciach dziecko czuje się dobrze. W czasie nauki szkolnej ważne jest prowadzenie rozmów z dzieckiem na temat przedmiotów szkolnych, zajęć pozalekcyjnych, co może być kopalnią wiedzy o pasjach dziecka. Od małego stawiajmy dziecku zasady, co da mu poczucie bezpieczeństwa, zapewnieni możliwość rozwoju. WYMAGAJMY!! Przez to pobudzamy aktywność dziecka, uczymy odpowiedzialności, pracowitości, zaradności, dajemy do zrozumienia, że ma wpływ na swoje życie.

Nie porównujmy naszych pociech z innymi dziećmi. Wypowiadając np. słowa: „Ty i tak tego nigdy nie pojmiesz”, zobacz, a Janek z twojej klasy to już dawno umie czytać” uczymy młodego człowieka, że nie ma na nic wpływu, nigdy nie będzie dobry, nie poradzi sobie. To w przyszłości może powodować wyuczoną bezradność: „Po co szukać pracy, jak i tak jej nie ma”.

Rozwijajmy pasje i zainteresowania dzieci i młodzieży. Gdy wybiorą zawód zgodny z ich pasją – praca stanie się przyjemnością. Motywujmy do realizacji marzeń – nawet najbardziej oryginalnych - zamiast krytykować pokażmy, co należy zrobić, żeby spełnić marzenia dziecka.

Rodzicu nie wyręczaj – ucz dziecko samodzielności! Pamiętajmy, że nie możemy obronić dzieci przed każdymi niebezpieczeństwami. Naszym zadaniem jest nauczyć je radzić sobie w trudnych sytuacjach. Uczmy samodzielnego podejmowania decyzji i brania za nie odpowiedzialności, już od najmłodszych lat. Jeśli zawsze wybieramy za dziecko – nigdy nie będzie ono radziło sobie z sytuacjami trudnymi w dorosłym życiu.

Aby ukształtować osobę dojrzałą, gotową stawiać pierwsze kroki w kierunku wyboru swojej życiowej drogi, dobrze jest udzielić jej merytorycznego wsparcia w postaci szeroko rozumianego doradztwa zawodowego. Niezbędna jest ścisła współpraca w tym względzie szkoły i rodziców.

Odpowiadając na te potrzeby Zespół Szkół w Chmielniku prowadzi następujące działania:

Od kilku lat w szkole prowadzone są indywidualne i grupowe zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego. Młodzież poznaje swoje preferencje zawodowe, mocne strony, umiejętności. Prowadzone są zajęcia z zakresu specyfiki poszczególnych zawodów, możliwości dalszego kształcenia, typów rekrutacji do szkół. Każdy uczeń ma możliwość skorzystania z indywidualnego doradztwa zawodowego, po którym otrzymuje diagnozę preferencji zawodowych. Prowadzone są również projekty edukacyjne z zakresu doradztwa zawodowego, w których młodzież chętnie uczestniczy. Organizowane jest też wsparcie dla rodziców w postaci pedagogizacji i indywidualnych konsultacji.

„Wybierz z głową szkołę nową” – pod takim hasłem odbyły się w Zespole Szkół w Chmielniku pierwsze Targi Edukacyjne.

29 kwietnia 2015r. dwadzieścia jeden szkół ponadgimnazjalnych z Rzeszowa i okolic zaprezentowało swoją ofertę edukacyjną uczniom chmielnickiego Gimnazjum. Wśród naszych gości znaleźli się przedstawiciele następujących szkół:

1. Zespół Szkół Techniczno-Weterynaryjnych im. Bohaterów Westerplatte w Trzcianie k. Rzeszowa
2. Zespół Szkół w Tyczynie
3. Zespół Szkół Kształcenia Ustawicznego w Rzeszowie
4. Zespół Szkół Spożywczych im. Tadeusza Rylskiego w Rzeszowie
5. Zespół Szkół Plastycznych im. P. Michałowskiego w Rzeszowie
6. VIII Liceum Ogólnokształcące w ZSO nr 3 im. S. Wyspiańskiego w Rzeszowie
7. TEB Edukacja Rzeszów ul. Żeromskiego
8. Zespół Szkół Samochodowych w Rzeszowie
9. Akademia Rzeszów – Technikum dla młodzieży
10. Zespół Szkół Elektronicznych w Rzeszowie
11. Zespół Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie
12. Zespół Szkół Gospodarczych im. Mikołaja Spytka Ligęzy w Rzeszowie
13. Zespół Szkół nr 2 w Rzeszowie
14. Zespół Szkół Energetycznych w Rzeszowie
15. Zespół Szkół Mechanicznych w Rzeszowie
16. Zespół Szkół Technicznych w Rzeszowie
17. Zespół Szkół Agroprzedsiębiorczości im. Mikołaja Kopernika w Rzeszowie -
18. Społeczne Liceum Doliny Strugu w Chmielniku
19. Zespół Szkół Technicznych w Łańcucie
20. Akademickie Liceum Ogólnokształcące w Rzeszowie
21. Zespół Szkół Zakładu Doskonalenia Zawodowego

Każda ze szkół starała się zareklamować w atrakcyjny i oryginalny sposób. Uczniowie otrzymali także wiele materiałów informacyjnych dotyczących specyfiki poszczególnych szkół. Mogli wziąć również udział w mini konkursach, wygrywając przy tym drobne nagrody.

Obejrzenie przygotowanych stoisk oraz rzeczowa rozmowa z przedstawicielami zaproszonych placówek z pewnością pomogą naszym uczniom w podjęciu jednej z najważniejszych decyzji w życiu, jaką jest wybór szkoły.

Dziękujemy wszystkim szkołom, które wzięły udział w naszym przedsięwzięciu.

Zespół Szkół w Chmielniku