Wieść Gmina Chmielnik

Prawo autorskie. Czy to waĹźne? 

Zbliża się koniec roku, kolejnego roku w naszym życiu... Skłania nas to do refleksji, zadumy nad tym, co przeżyliśmy, co było naszym udziałem w mijającym okresie...

Jednocześnie stajemy przed nowymi wyzwaniami. Nowe kusi tajemniczością. Co nas czeka w przyszłym - 2014 roku? Czy będzie to czas naszego rozwoju? A może u jego kresu z żalem stwierdzimy, że zaprzepaściliśmy tak wiele cennych szans?

Takie pytania można by mnożyć. A jak poznać na nie odpowiedzi? Może mówiąc przysłowiowo trzeba "wziąć się z życiem za bary", wyjść na przeciw wyzwaniom, podjąć trud i dążyć do celu?

Taki trud podjęło kilka szkół podstawowych z terenu naszej gminy i zgłosiło chęć swojego udziału w programu "Aktywna edukacja", ktĂłry jest prowadzony w ramach projektu „WdroĹźenie podstawy programowej kształcenia ogĂłlnego w przedszkolach i szkołach”. Projekt ten jest współfinansowany ze środkĂłw Unii Europejskiej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Liderem programu jest Ośrodek Rozwoju Edukacji, natomiast Centrum Edukacji Obywatelskiej pełni rolę partnera odpowiedzialnego za stronę merytoryczną.

Oczywiście rodzą się pytania: Dlaczego? Po co?

Otóż, każdy z nas obserwuje jak ogromny postęp technologiczny zaszedł w ostatnich latach. Narzędzia TIK stały się wszechobecne w naszym życiu. Nie wyobrażamy sobie już bez nich egzystencji. Co więcej, nie wyobrażają jej sobie również nasze pociechy - często całkiem małe - a co ciekawe, świetnie posługujące się telefonem komórkowym, tabletem, laptopem, itp.

Dlatego pojawiło się pytanie: jak można wykorzystać ten naturalny pęd do nowości, to zainteresowanie narzędziami TIK wykorzystać w edukacji. Przecież "szkoły nie mogą ignorować, ani tym bardziej powstrzymywać zachodzących zmian."

(http://www.ceo.org.pl/pl/cyfrowaszkola/o-programie/informacje-ogolne)

Wychodząc na przeciw potrzebom w ubiegłym roku szkolnym realizowany był projekt "Cyfrowa szkoła", dzięki któremu ok. 400 szkół w Polsce wzbogaciło się o sprzęt komputerowy oraz wiedzę, jak twórczo wykorzystywać TIK w nauczaniu, a w roku bieżącym rozpoczęła się realizacja kolejnego programu - właśnie "Aktywnej edukacji". Chodzi bowiem o to, aby wyposażyć w odpowiednią wiedzę i umiejętności wykorzystania nowoczesnych technologii w swojej pracy. Trzeba jednak zaznaczyć w tym miejscu, że samo stosowanie nowoczesnych technologii nie przyczynia się do poprawy jakości kształcenia. Wykorzystywać należy je z rozsądkiem i zasadnością.

Przed szkołami zakwalifikowanymi do projektu sporo zadań. JuĹź teraz społeczności szkolne zajęły się dwoma istotnymi zagadnieniami: bezpieczeństwem w sieci oraz prawami autorskimi. Zajmijmy się tym drugim, gdyĹź powszechne kopiowanie, powielanie, ściąganie stało się teraz powszechne, a nie zawsze, niestety, jest zgodne z prawem. Informacje, ktĂłre zamieszczamy pochodzą ze strony Centrum Edukacji Obywatelskiej i są autorstwa P. Małgorzaty Ostrowskiej. Materiał powstał przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej w ramach projektu „WdroĹźenie podstawy programowej kształcenia ogĂłlnego w przedszkolach i szkołach”.

http://cyfrowaszkola.nq.pl/files/modul/2013_14_Koordynatorzy/I/modul_01_material_01_Od_czego_zaczac.pdf

Utwory i licencje

Podobnie jak korzystanie z rzeczy materialnych należących do innych osób wymaga zgody właściciela, tak również w przestrzeni dóbr niematerialnych, do której należą przedmioty własności intelektualnej, obowiązuje system reguł, których należy przestrzegać, aby nie naruszać praw innych osób, a także by zabezpieczyć własne interesy majątkowe i osobiste.

Prawo autorskie uznawane jest często za zbiĂłr skomplikowanych zasad oderwanych od Ĺźycia codziennego, ktĂłre dotyczą jedynie artystĂłw przez wielkie „A” i twĂłrcĂłw przez wielkie „T”.

Okazuje się jednak, Ĺźe poruszając się w przestrzeni Internetu, przebywamy w świecie przedmiotĂłw prawa autorskiego, a sami – czasami całkowicie nieświadomie – stajemy się twĂłrcami.

Zgodnie z obowiązującym prawem twórcą może być każda osoba fizyczna, niezależnie od tego, czy posiada wykształcenie artystyczne, jest dorosłym czy dzieckiem, tworzy świadomie czy przypadkowo. O byciu twórcą decyduje fakt stworzenia utworu. Jeżeli w proces twórczy zaangażowany jest zespół osób, możemy mówić o zjawisku współtwórczości. Osoba prawna (czyli np. firma, fundacja, szkoła) nie może być twórcą, jednak zdarza się, że dysponuje wyłącznym prawem autorskim majątkowym, np. w określonych sytuacjach pracodawca nabywa prawa majątkowe do utworów stworzonych przez pracownika. Nie oznacza to jednak, że sam staje się jego twórcą.

Przejawy działalności twórczej chronione są prawem międzynarodowym, a także zajmują coraz ważniejszą pozycję w procesie integracji europejskiej. W naszym kraju zasady korzystania z utworów i innych przejawów działalności twórczej reguluje między innymi ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych dostępna w Internetowym Systemie Aktów Prawnych pod adresem:

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19940240083

Zgodnie z nią za utwór należy uznać każdy przejaw działalności twórczej człowieka o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Dzieło takie nie musi mieć postaci ukończonej, nie wymaga się również spełnienia żadnych formalności, rejestracji itd. Polski ustawodawca stworzył katalog, w którym wymienia np. utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe), plastyczne, fotograficzne i muzyczne.

Znacząca część zasobĂłw dostępnych w Internecie opatrzona jest takĹźe znakiem © – copyright, co oznacza, Ĺźe po odnalezieniu ich za pomocą wyszukiwarki, moĹźna je tylko przeczytać, obejrzeć lub wysłuchać.

Nie wystarczy jednak sprawdzić, czy materiał opatrzony jest tym symbolem, gdyż zgodnie z Konwencją berneńską o ochronie dzieł literackich i artystycznych, do której przystąpiło już ponad 160 państw, samo utworzenie dzieła jest wystarczające do ustanowienia prawa autorskiego.

TwĂłrca ma prawo do ochrony więzi z utworem. Warto zaznaczyć, Ĺźe pojęcia „więzi” nie naleĹźy łączyć z nastawieniem psychicznym twĂłrcy do utworu. MoĹźe on z utworem się nie utoĹźsamiać, „nie przyznawać się” do niego, co nie zmienia faktu, Ĺźe nadal więź istnieje i jest chroniona.

Prawa twórcy nie mogą być chronione w sposób absolutny. Interes społeczny wymaga bowiem zastosowania środków, które umożliwią przeciętnemu obywatelowi korzystanie z dorobku artystycznego i naukowego, a także będą wspierać rozwój edukacji.

Instrumentem, ktĂłry otwiera świat chronionych prawnie zasobĂłw dostępnych w Internecie jest system licencji Creative Commons (CC). Pozwalają one określić warunki, na ktĂłrych inni mogą korzystać z prawa do kopiowania utworu, do tworzenia na jego podstawie kolejnych utworĂłw (tzw. utworĂłw zaleĹźnych), prawa do rozpowszechniania utworu lub uzyskiwania korzyści majątkowej z jego eksploatacji. Zasada „wszelkie prawa zastrzeĹźone” zostaje zastąpiona zasadą „pewne prawa zastrzeĹźone”. Szacuje się, Ĺźe na licencjach CC udostępnia się obecnie co najmniej 100 milionĂłw utworĂłw.

Więcej na temat licencji CC można dowiedzieć się z przystępnego opracowania zamieszczonego na stronie Koalicji Otwartej Edukacji i udostępnionego na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa (CC BY): http://koed.org.pl/otwartosc/podstawy-prawa-autorskiego

Cóż, może warto teraz odpowiedzieć sobie na pytanie jak my wykorzystujemy zasoby Internetu. Niestety, nagminne stało się łatwe kopiowanie fragmentów prac, zadań, artykułów, filmów, muzyki. Coraz częściej mamy do czynienia z plagiatami. Po co się męczyć wymyślając coś, co już kilkakrotnie zostało opisane? Rzec by można "po co wyważać otwarte drzwi"? A jednak mamy tu do czynienia z przejawami zwykłej kradzieży - kradzieży intelektualnej. Nikt z nas nie chce być pozbawiany naszej własności. Szanujmy więc pracę innych. Wymyślając kolejne rozwiązanie na omówiony juz problem, ćwiczymy własny umysł. A jakąż mamy satysfakcję, gdy właśnie to nasze rozwiązanie okazuje się być najlepszym.

Z najserdeczniejszymi życzeniami świątecznymi społeczność szkolna Szkoły Podstawowej im. Orląt Lwowskich w Zabratowce